od 2023-06-23

Korzystanie z Internetu dla wielu osób wiąże się z utrudnieniami. Poza słabym dostępem do sieci, problemem może być niewłaściwy sposób prezentowania treści. Strony internetowe powinny być dostosowane do potrzeb różnych grup użytkowników.

Internet bez wątpienia stał się jednym z najważniejszych elementów życia we współczesnym świecie. Pomysł dołączenia dostępu do niego do katalogu praw człowieka przyciąga na świecie coraz więcej zwolenników. W pogoni za nowinkami technologicznymi i rozwojem sieci nie możemy jednak zapomnieć, że dla wielu osób korzystanie z Internetu jest utrudnione.

Bariery - jak je pokonać?

Problem dotyczy przede wszystkim osób, których zmysły są z różnych przyczyn ograniczone. Dotyk, słuch i wzrok w dużej mierze odpowiadają za możliwość poprawnego korzystania z Internetu. Gdy odczuwanie jednego z nich jest zaburzone, staje się to dużo trudniejsze.

Istnieją jednak sposoby, dzięki którym twórcy stron internetowych mogą dostosować swoje witryny do potrzeb takich osób. Takie zabiegi określamy zbiorczym mianem dostępności cyfrowej. Na szczęście nie ma potrzeby wymyślania ich od podstaw, ponieważ istnieje ogólny standard dostępności cyfrowej.

Wytyczne dla dostępności

Standard dostępności cyfrowej określamy mianem WCAG - skrótowca od Web Content Accessibility Guidelines - czyli wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych. Obecnie obowiązuje już wersja 2.1 tego standardu, z wersją 3.0 w trakcie przygotowania.

Założeniem standardu jest wyjaśnienie, jak tworzyć strony internetowe i aplikacje w taki sposób, by mogły skorzystać z nich również osoby z niepełnosprawnościami. Dotyczy to np. zaburzeń wzroku, słuchu, ruchu, ale też z niepełnosprawnością intelektualną lub zaburzeniami poznawczymi.

Standard WCAG 2.1 opiera się na czterech zasadach:

• Postrzegalność daje możliwość odbioru m.in. zdjęć i filmów osobom, które chcą wiedzieć co się na nich dzieje, choć nie widzą,
• Funkcjonalność zakłada stworzenie możliwości korzystania ze stron i aplikacji np. wyłącznie za pomocą klawiatury, bez użycia myszy,
• Lepszemu poznaniu treści strony sprzyja zrozumiałość, w ramach której można powiększyć litery, samą stronę lub zmienić ich kolory,
• Kompatybilność natomiast to nic innego, niż możliwość oglądania strony przy użyciu różnych urządzeń i przeglądarek - ważne, aby kompatybilna strona internetowa współpracowała z ustawieniami preferowanymi przez jej użytkownika.

Dostępność cyfrowa tak naprawdę towarzyszy nam na co dzień, choć często jej nie dostrzegamy. Poza wspomnianymi już możliwościami zmiany koloru strony lub wielkości liter, jednym z narzędzi dostępności cyfrowej są napisy do filmów. Poza klasycznym wariantem, ich szczególnym rodzajem są napisy rozszerzone. Oprócz kwestii wypowiadanych w filmie, opisują pojawiające się dźwięki, na przykład śpiew ptaków i szum fal.

Nie tylko technologia

Dostępność cyfrowa w szerszym rozumieniu nie polega wyłącznie na stosowaniu różnych technik w budowaniu stron internetowych i aplikacji. Tekst dostępny cyfrowo na nic się nie przyda, jeśli będzie po prostu niezrozumiały.

Ważne jest zatem stosowanie tak zwanego prostego języka. Oznacza on stosowanie komunikacji, w której odbiorca może bez problemu i w swoim tempie zrozumieć przedstawiony mu tekst. Prosty język zakłada między innymi stosowanie form osobowych i krótkich, prostych zdań, złożonych z kilku wyrazów. Powinno się również - w miarę możliwości - stosować wyrazy maksymalnie trzy-sylabowe oraz nie używać specjalistycznego, trudnego słownictwa.

Prosty język ma swoje zastosowanie przede wszystkim w komunikacji ze strony różnego rodzaju instytucji. Coraz więcej urzędów i samorządów stawia na stosowanie zasad upraszczających komunikację z obywatelami. Te same założenia są również z powodzeniem wprowadzane przez niektórych ludzi nauki, starających się publikować wyniki swoich badań w  zrozumiałej formie. Dzięki temu, mogą do nich dotrzeć również odbiorcy bez dużego doświadczenia w danej dziedzinie. W taki sposób nauka otwiera się na osoby spoza środowiska akademickiego.

Tymczasem w Poznaniu

Zapewnienie dostępności cyfrowej i prostej komunikacji jest szczególnie istotne z punktu widzenia instytucji publicznych. Wynika to czasem nie tylko z chęci, ale i z obowiązku - który nakłada ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Zakłada ona, że wszystkie tego typu strony i aplikacje muszą być dostępne cyfrowo.

Nasze miejskie strony internetowe z rodziny Poznan.pl dążą do zapewnienia jak najwyższego standardu dostępności cyfrowej. Wprowadziliśmy między innymi ułatwienia dostępu dla osób z zaburzeniami wzroku i odbierania barw, a także napisy do publikowanych filmów. Strony są dostępne zarówno na komputerach stacjonarnych, jak i na urządzeniach mobilnych. Coraz więcej spraw w Biuletynie Informacji Publicznej jest również opisana przy pomocy tzw. ETR - tekstów łatwych do zrozumienia.

Dodatkowo, w Urzędzie Miasta Poznania prowadzony jest program prostego języka. Polega on między innymi na szkoleniach z prostej komunikacji dla osób kontaktujących się z obywatelami. Sukcesem okazała się również  współpraca z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza i Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym. Zaowocowała studiami podyplomowymi z prostego języka, wraz z tegorocznymi pierwszymi absolwentami kierunku, a także Bazą Tekstów Urzędowych. Baza "Proste pismo" w uproszczeniu działa jak internetowy tłumacz z języka "urzędniczego" na normalny - wklejamy tekst trudny, a otrzymujemy prosty.

Podsumowanie

Dostępność cyfrowa pozwala na korzystanie z aplikacji i Internetu osobom, dla których jest to z różnych przyczyn utrudnione. Jej wytyczne zostały zawarte w standardzie WCAG 2.1, wprost tłumaczącym zasady dostępności. Nie wystarczy jednak ograniczyć się do właściwego budowania stron internetowych - ważna jest również komunikacja prostym, zrozumiałym językiem.